Retrospekcja olimpijska: St. Louis 1904

Trzecia edycja nowożytnych Igrzysk Olimpijskich po raz pierwszy gościła poza granicami Europy. Jako gospodarza wybrano jednego z największych zwolenników idei nowożytnego olimpizmu - Stany Zjednoczone. Pierwotnie to Chicago miało gościć sportowców z całego świata, jednak decyzję później zmieniono i gospodarzem turnieju zostało Saint Louis.

 

Początkową decyzję o mianowaniu miasta Chicago na gospodarza rozgrywek zmieniono wskutek naporów amerykańskiej strony. Jednym z najważniejszych zwolenników przeniesienia imprezy był ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych - Theodore Roosevelt. Zamysł był taki, by obchody trzecich igrzysk olimpiady odbywały się równolegle z Światową Wystawą Handlową, przez co zmagania sportowców miały pozostać jedynie słodkim dodatkiem do głośnego przedsięwzięcia, jakim była światowa wystawa. Przeniesienie miejsca rozgrywania Igrzysk było również motywowane obchodzoną w 1903 roku setną rocznicą wcielenia Luizjany do Stanów Zjednoczonych. 

 

Podobnie jak podczas igrzysk w Paryżu, o których możecie przeczytać więcej klikając w link, amerykańska impreza odbywała się w tle innych, głośnych wydarzeń. Pod groźbami organizacji niezależnych, konkurencyjnych dla Igrzysk Olimpijskich, zawodów międzynarodowy ruch olimpijski uległ i zmienił zdanie, podejmując nie lada trudną i ryzykowną decyzję. Finalnie zmagania można było podziwiać od 1 lipca do 23 listopada 1904 roku.

 

Fot. Światowa Wystawa Handlowa, Saint Louis, 1904. Autor: David R. Francis

 

Cofając się jednak do 1901 roku, czyli do IV Sesji MKOL, wartym odnotowania faktem jest gwarancja gospodarzy odnośnie transportu drogą morską sportowców z Europy do Stanów Zjednoczonych na czas igrzysk. Jak się później okazało - żaden statek US Navy, które miało zapewnić obecność sportowców ze Starego Kontynentu w Ameryce, nigdy nie pojawił się w Europie w tym celu. W efekcie czego do zawodów przystąpiło zaledwie 651 uczestników. Wysokie koszty podróży, trwający w Europie kryzys spowodowany wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej oraz ówczesny brak wsparcia państwowego dla związków sportowych spowodował, że aż 425 sportowców biorących udział w konkurencjach olimpijskich było mieszkańcami Ameryki. Międzynarodowy charakter igrzysk utrzymała jednak nieliczna grupa przedstawicieli innych krajów. Co ciekawe, kobiety startujące w łucznictwie były jedynymi reprezentantkami płci żeńskiej w imprezie. Łącznie spośród wszystkich uczestników wystąpiło zaledwie 8 kobiet. 

 

W łącznie 88 konkurencjach olimpijskich, w czternastu dyscyplinach sportowych, królowali gospodarze, którzy mieli najliczniejszą reprezentację. Według klasyfikacji medalowej aż 231 krążków zdobyli przedstawiciele Stanów Zjednoczonych. 

 

Klasyfikacja medalowa: 

 

 

* We wczesnych latach nowożytnych igrzysk olimpijskich Międzynarodowy Komitet Olimpijski uwzględniał zespoły złożone z osób z różnych państw. 

 

Pierwszy raz w historii igrzysk do zawodów przystąpili Kanadyjczycy oraz biali przedstawiciele Związku Południowej Afryki. Niemniej jednak odbiór całej imprezy pod względem organizacyjnym klarował się jednoznacznie: całkowita wtopa. Większość konkurencji przeprowadzono na uniwersyteckich obiektach treningowych, natomiast zawody pływackie zorganizowano na sztucznym stawie. Wątpliwości bezpieczeństwa takiego rozwiązania nasilały zastosowane nie do końca stabilne drewniane tratwy, które miały służyć jako pomost. 

 

Z perspektywy czasu widać, że organizatorzy nie wyciągnęli żadnych wniosków z oszałamiająco beznadziejnych igrzysk sprzed 4 lat i powtórzyli swoje błędy. Organizacja święta sportu przy innym, głośnym wydarzeniu, zagłuszyło całkowicie zmagania sportowców. Nie brakowało także skandali na tle stricte sportowym. Największym echem odbiła się rywalizacja w maratonie. Na starcie znalazło się 30 uczestników i pomijając fakt, że zaledwie 14 z nich dotarło do mety, to największy niesmak pozostawił żart Amerykanina Freda Lorza. Po około dziesięciu milach biegu zaczął odczuwać skurcze w nogach i przerwał swój udział w zawodach. Skorzystał z pomocy kierowcy ciężarówki, którego poprosił o podwózkę do mety. Po kilku milach kierowca rzucił luźną, żartobliwą propozycję, aby Lorz dokończył bieg o własnych siłach. Ten niewiele myśląc przystał na propozycję. Amerykanin dobiegł do mety jako pierwszy, zdecydowanie wyprzedzając resztę stawki. Świętując zwycięstwo zapomniał jedynie... przyznać się, że to jedynie żart. Kiedy cała sytuacja wyszła na światło dzienne Amerykanin został ukarany dożywotnią dyskwalifikacją (później jednak ją zniesiono). Rzeczywistym zwycięzcą został inny Amerykanin, Thomas Hicks. Żeby było ciekawiej - Hicksowi później udowodniono stosowanie dopingu, co było pierwszym udokumentowanym przypadkiem niezgodnego z duchem fair play wspomagania organizmu na igrzyskach. 

 

Swojego debiutu doczekała koszykówka, lecz jedynie w formie sportu pokazowego. 

 

Emocji i kontrowersji nie brakowało także na turnieju bokserskim, który również debiutował jako dyscyplina na igrzyskach. Jedyny raz w historii bokser mógł zostać podwójnym mistrzem olimpijskim. Taką furtkę otworzył regulamin. Zakładając, że zwycięzca danej kategorii wagowej mógł walczyć o złoty medal w kolejnej kategorii, Olivier Kirk został jedynym w historii podwójnym mistrzem olimpijskim w boksie. Więcej razy takiej możliwości nie przewidziano. 

 

Amerykanie przejęli całkowicie kilka dyscyplin i podzielili medale między sobą. Co więcej, w turnieju bokserskim udział wzięli wyłącznie sportowcy z USA. Poza turniejem bokserskim gospodarze nie byli gościnni m.in. w tenisie, zapasach czy wioślarstwie. Niewiele brakowało, by zawładnęli także nad lekką atletyką, ale w dziesięcioboju zwyciężył Thomas Kiely z Wielkiej Brytanii, czym przełamał dominację tubylców. 

 

Z zachowanych relacji wynika, że najbardziej emocjonującymi zawodami były zmagania w rzucie dyskiem. Tam złotego medalistę musiała wyłonić dogrywka, po tym jak Amerykanie - Sheridan i Rose rzucili po 39,28m. 

 

Z racji braku niepodległości w rozgrywkach zabrakło reprezentacji Polski, która była wtedy jeszcze pod zaborami. Pierwszymi igrzyskami, w których zawitała biało-czerwona eskorta sportowców były zmagania w Paryżu w 1924 roku. Polaków zabrakło także pod flagami państw ościennych, gdyż Rosja nie wysłała swoich przedstawicieli do USA, a w Cesarstwie Niemieckim i Austrii zabrakło miejsca dla naszych rodaków. 

 

Kończąc już powoli wspomnienia trzeciej edycji nowożytnych igrzysk - ciekawostką pozostaje nieobecność głównego twórcy imprezy w Saint Louis, jakby przeczuwał nadchodzącą katastrofę organizacyjną. Impreza pod patronatem prezydenta Roosevelta przyczyniła się jedynie do osłabnięcia rosnącego wówczas prestiżu igrzysk, a sprawne przeprowadzenie zawodów nie zmyło olbrzymiej skazy na wizerunku przedsięwzięcia.